راه‌اندازی اولین خط تولید سخت‌افزاری میکروالکترونیک/«سرمایه» و «نیروی انسانی» ۲ چالش صنعت نوظهور در کشور

حمید مهدی در گفت‌وگو با ایسنا، پردیس میکروالکترونیک را فاز اجرایی این حوزه توصیف کرد و گفت: بر این اساس ما در این پردیس یکسری زیرساخت‌های سخت‌افزاری و نرم افزاری را که نیاز است تا یک IC، چیپ و یا یک حسگر تولید شود، در اختیار تیم‌های فناور ، شرکت های دانش‌بنیان، اساتید و دانشجویان قرار می‌دهیم.

وی با تاکید بر اینکه به جز پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک ایران، هیچ گونه زیرساخت سخت افزاری و نرم افزاری در ایران نداریم، افزود: تقریبا می‌توان گفت در کلیه مراحل تولید یک IC که از طراحی نرم‌افزاری شروع می‌شود، افراد متخصصی برای طراحی داریم، ولی برای تولید سخت‌افزاری آن، به کشورهای دیگر ارسال می‌شود و ما در این پردیس امکاناتی را فراهم می کنیم که تولید و ساخت یکسری حسگرها و ICها و چیپ‌هایی در حد مقیاس کوچک در کشور ایجاد شود.

مهدی با بیان اینکه ایجاد زیرساخت تولید سخت‌افزاری ICها از یک سال قبل در این پردیس آغاز شده است، ادامه داد: این طرح در حال راه‌اندازی است. عمده‌ترین بخش این طرح که مورد نیاز کشور هست، فب‌های سخت‌افزاری است که در اختیار تیم‌ها قرار می‌دهیم. در کنار آن در حال راه‌اندازی یکسری فب‌های تحقیقاتی هستیم که تا انتهای سال راه‌اندازی خواهند شد.

مدیر اجرایی پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک ایران با بیان اینکه تاکنون چنین زیر ساختی در این حوزه در کشور شکل نگرفته بود، افزود: تجهیزات این پردیس به طول کامل خریداری شده است و خط تولید شماره یک این پردیس تا انتهای شهریور راه‌اندازی خواهد شد. این خط تولید برای ساخت یکسری سنسورهای حوزه بیمارستانی و خانگی است.

وی تاکید کرد: در حوزه هوش مصنوعی به هر حال نیاز به حسگرها وجود دارد که بخش نرم‌افزاری آن از سوی تیم‌ها و محققان طراحی می‌شود، ولی در بخش سخت ‌افزاری به کشورهایی چون چین و مقداری به تایوان، هندوستان ارسال می‌شود، چرا که زیر ساخت‌های آن در کشور وجود نداشته است.

به گفته این فعال حوزه میکروالکترونیک، بخش تحقیقات سنسورهای این حوزه در منطقه وجود دارد، نمونه آن کشور عربستان است که زیر ساخت‌های آموزشی تحقیقاتی دارد، ولی در منطقه غرب آسیا کشورهایی چون عربستان، امارات و قطر به شدت به دنبال واردات خط تولید هستند.

مهدی با تاکید بر اینکه خط تولید سنسورها به شدت های‌تک است، خاطر نشان کرد: یک بخش از های‌تک بودن تولید این ابزارها، نیروی انسانی است، به گونه‌ای که از کشوری مانند چین اگر بخواهیم تکنولوژی این حوزه را وارد کنیم، اعلام می‌کند که نیروی انسانی لازم را ندارد. چالش اصلی ما در این حوزه منابع انسانی است؛ چرا که عمده دانشگاه‌های کشور به جز دانشگاه‌های تهران و شریف و علم و صنعت رشته سخت افزار میکروالکترونیک را نداشتند.

ارائه آموزش‌های رایگان برای تربیت نیروی انسانی

وی رشته سخت افزار میکروالکترونیک را ادامه رشته مهندسی برق عنوان کرد و یادآور شد: وقتی ما برای یکی از خطوط تولیدمان نیروی انسانی می‌خواستیم، در کشور شاید یک دهم نیروی مورد نیاز را توانستیم شناسایی کنیم. ما در کشور افراد متخصصی با قابلیت عملیاتی نداریم؛ از این رو ناچار شدیم و هزینه‌ای را اختصاص دادیم تا برای افراد شناسایی شده، دوره‌های آموزشی را برگزار کنیم تا بتوانند وارد صنعت شوند.

مهدی با بیان اینکه این مشکل تنها چالش ایران نیست، گفت: امریکا نیز برای توسعه سخت افزار میکروالکترونیک مشکل نیروی انسانی را دارد؛ چون این رشته به قدری های‌تک است که هر فردی آمادگی ورود به این رشته را ندارد.

مدیر اجرایی پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک، اضافه کرد: در این راستا در حال رایزنی با سایر نهادهای معتبر هستیم تا سرفصل دروس این رشته را از دانشگاه‌هایی چون تهران و شریف دریافت کنیم و با همکاری وزارت علوم این سرفصل‌ها در اختیار سایر دانشگاه‌ها قرار داده شود و هر کسی این دروس را پاس کرد، در آزمون‌های ما شرکت کند و در صورت تایید، جذب این پردیس شود.

مهدی با بیان اینکه این اقدام هنور عملیاتی نشده است، گفت: ما تا دو سال آینده حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ نیروی متخصص نیاز داریم و تاکنون تنها ۱۰ نفر از نیروی متخصص را توانسته‌ایم جذب کنیم.

ایجاد ارتباطات بین‌المللی برای توسعه میکروالکترونیک

وی با بیان اینکه برای همکاری‌های بین‌المللی جهت ارائه آموزش‌های این حوزه هیچ مشکلی وجود ندارد، افزود: های‌تک بودن میکروالکترونیک موجب شده است که این رشته تنها به صورت نظری ارائه نشود و نیاز به جایی دارد که زیر ساخت‌های آن موجود باشد. از این رو نیاز است که برای آموزش نیروهای متخصص، دانشجو به سایر کشورها اعزام شود که در این زمینه پیش‌بینی‌های لازم صورت گرفته است.

مهدی اظهار کرد: برای آموزش نیروهای متخصص در حوزه سخت‌افزار میکروالکترونیک، وزارت علوم افرادی را به صورت بورسیه اعزام کرده و ما نیز به طور مجزا افرادی را برای آموزش در خارج از کشور اعزام کردیم. این اعزام‌ها به کشورهای اروپایی‌و جنوب شرق آسیا بوده است.

مدیر اجرایی پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک این اعزام‌ها را به صورت دوره‌های دو ماهه دانست که در خط تولید قرار می‌گیرند و آموزش‌های لازم را دریافت می‌کنند، ادامه داد: در حوزه اعزام نیروی انسانی، منعی وجود ندارد؛ ولی مساله اصلی تامین سرمایه است.

سرمایه کلان برای راه‌اندازی میکروالکترونیک

وی تامین سرمایه برای خط تولید سخت افزار میکروالکترونیک را از دیگر مسائل این حوزه نام برد و یادآور شد: به عنوان نمونه کشور هند خط تولید ۶۵ نانو را با هزینه‌ای بالغ بر ۳ میلیارد دلار راه‌اندازی کرده است و اگر در شرایط تحریم بخواهیم خط تولید را راه‌اندازی کنیم، سرمایه‌گذاری کلانی را می طلبد.

به گفته این فعال، صنعت میکروالکترونیک در دنیا جزء صنایع تحریمی است و حتی کشور چین نیز تحریم شده، ولی بزرگترین بازار مصرفی میکروالکترونیک مربوط به چین با سهم ۵۰ درصدی و بعد از آن امریکا با ۳۰ درصد و مابقی برای سایر کشورها است و در چنین شرایطی چین در این حوزه جزء کشورهای تحریمی است.

مهدی ادامه داد: در این شرایط ما تجهیزات خط تولید را واردات کردیم، ولی در این حوزه نمی‌توانیم زمان را از دست بدهیم و نیاز است که مدام بر لبه دانش این حوزه حرکت شود؛ چرا که میکروالکترونیک در دنیا دائما در حال توسعه است و اگر بخواهیم در این حوزه تعلل کنیم، ممکن است خط تولیدی که امروز راه‌اندازی کردیم، در سال آینده کارایی نداشته باشد.

وی صنعت میکرو الکترونیک را یک صنعت «پول خور» و هزینه‌بر توصیف کرد و گفت: از این رو تامین سرمایه‌های این صنعت، از سوی بخش خصوصی میسر نیست و در دنیا نیز تا بخش خصوصی اطمینان به پایداری این صنعت نداشته باشد، وارد نمی‌شود؛ از این رو صددرصد در دنیا سرمایه‌گذاری‌ها از سوی حاکمیت صورت می‌گیرد، نمونه آن کشورهای هند و چین است که دولت ها در حال تزریق سرمایه به این صنعت هستند.

مهدی با بیان اینکه با سرمایه‌گذاری‌های دولت محصولات کوچکی تولید می‌شود تا بخش‌های دولتی بتوانند وارد این صنعت شوند، افزود: چندین نفر از افراد متخصص دانشگاه شریف با گرنتی که از سوی امریکا برای ایده خود دریافت کرده بودند، می‌خواستند مهاجرت کنند و ما با سرمایه‌گذاری که برای آنها انجام دادیم، در کشور ماندگار شدند.

وی میزان سرمایه‌گذاری برای ایده این دانشجویان در این پردیس را ۶ و نیم میلیارد تومان ذکر کرد و یادآور شد: اکوسیستم ایران در این حوزه بیشتر در حوزه دیجیتال است که ارزان است، ولی وقتی بخواهیم وارد سخت‌افزار شویم، سرمایه‌گذاری‌های کلان ریسک پذیری را می‌طلبد.

مهدی اضافه کرد: این پردیس خصوصی است، ولی اعتبارات آن ملی است و تنها برای اجرای یک ایده ۶.۵ میلیارد تومان سرمایه‌گذاری شده است.

وی سرمایه‌گذاری این پردیس را در قالب حمایت‌های قانونی چون اعتبار مالیاتی و تعرفه واردات موبایل عنوان کرد و گفت: ما به دنبال همکاری با بخش‌های خصوصی و بین‌المللی برای سرمایه‌گذاری هستیم، ولی اجرای این طرح‌ها در کشور دشوار است.

مدیر اجرایی پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک خاطر نشان کرد: تاکنون ۸ تیم در این پردیس جذب شده است و اگر ایده‌های آنها تکمیل شود، به طور ناگهانی گردش مالی زیادی را برای کشور ایجاد می‌کنند.

وی با بیان اینکه تا انتهای سال جاری این تیم‌ها به تولید محصول می‌رسند، گفت: قرارداد ما تا پایان سال جاری است و تا پایان سال محصولات آنها در حوزه‌های حسگرهای پزشکی، تجهیزات خانگی و حسگرهای خودرو به تولید می‌رسند. این محصولات، تقاضامحور هستند.

شرط جذب تیم‌ها در پردیس میکروالکترونیک

مدیر اجرایی این پردیس ادامه داد: شرط ما این است که تیمی که وارد این پردیس می‌شود؛ یا با هزینه‌های شخصی خودش فعالیتش را اجرایی کند و یا با ایده ما به صورت شراکتی فعال خواهد شد.

مهدی ادامه داد: پروژه‌های فب‌های میکروالکترونیک دنیا محرمانه و ورود به آنها ممنوع است، دلیل آن هم دانش پایه بودن این حوزه است و جنگ میان چین و امریکا و تایوان در این حوزه است.

وی به محصولات الکترونیکی در دسترس امروز ما اشاره کرد و با بیان اینکه اگر در بازار جهانی هزار دلار قیمت دارد، ۹۰۰ دلار آن به دلیل چیپ مرکزی و ۱۰۰ دلار آن بابت سایر موارد است. میکروفون‌های سیستم‌های الکترونیکی بر پایه فناوری MEMS یا ممز (سامانه‌های میکرو الکترومکانیکی) است و شرکت‌هایی در دنیا تنها تولیدکننده این میکروفون هستند.

برگزاری دوره‌های رایگان

وی از برگزاری دوره‌های رایگان در این پردیس خبر داد و گفت: این دوره‌های رایگان در قالب بوت کمپ‌ها در تابستان امسال در محل پردیس میکروالکترونیک و فوتونیک برگزار خواهند شد.

مهدی افزود: با انتشار فراخوانی از متقاضیان درخواست کردیم که فارغ از نوع مدرک دریافتی، فردی که بتواند در ارزیابی‌های ما پذیرش شود، وارد این دوره‌ها خواهد شد.

وی تربیت نیروهای این دوره را برای تامین تکنسین برای خط تولید سخت‌افزار میکروالکترونیک عنوان کرد و گفت: ما برای این منظور نیاز به ۱۵۰ نفر تکنسین داریم که با برگزاری این دوره‌ها آنها انتخاب خواهیم کرد.

مهدی افزود: متقاضیان می‌توانند رزومه‌های خود را برای ما ارسال کنند و بعد از تایید وارد دوره‌های آموزشی می‌شوند. در این دوره‌های آموزشی اساتید، آموزش‌های عملی را ارائه می‌دهند. این اساتید به شرکت کنندگان در این دوره‌ها آموزش می‌دهند که اگر ویفری وارد خط تولید می‌شود، یک IC چگونه برش و بسته می‌شود و چگونه تبدیل به IC می‌شود.

وی اضافه کرد: چالش اساسی ما نفوذ این فناوری در بدنه دانشگاهی و کشور است؛ از این رو این پردیس در کشور باید به اکوسیستمی در این حوزه تبدیل شود.